نداشتن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی معمولاً موقتی است و دلیل آن تورم بافت‌های داخلی بینی است که به‌طور مستقیم بر عملکرد گیرنده‌های بویایی و در نتیجه حس چشایی تأثیر می‌گذارد. با اینکه این مسئله در بیشتر موارد جای نگرانی ندارد، اما طبیعی است که از این موضوع مضطرب شوید.
شاید شما هم بعد از جراحی بینی برایتان سوال شده باشد که چقدر طول می‌کشد تا دوباره بتوانید بو و طعم‌ها را مثل قبل احساس کنید؟ یا اینکه آیا احتمال دارد این وضعیت دائمی شود؟ در ادامه، همه نکات مهم را برایتان توضیح می‌دهیم تا با آرامش بیشتری روند بهبودی خود را دنبال کنید.
علت از دست دادن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی
وقتی بینی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد، بافت‌های اطراف آن دچار التهاب و ورم می‌شوند. این تورم باعث می‌شود مسیر عبور هوا و همچنین رسیدن مولکول‌های بو به گیرنده‌های بویایی در بالای حفره بینی محدود شود. از طرفی، چون حس چشایی و بویایی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، کاهش بویایی به‌طور طبیعی باعث کاهش توانایی درک طعم‌ها نیز می‌شود.
این موضوع یک واکنش طبیعی بدن به عمل بینی است و نشان می‌دهد که سیستم دفاعی بدن برای ترمیم بافت‌ها فعال شده است. بنابراین در اغلب موارد نیازی به نگرانی وجود ندارد و حس بویایی و چشایی بعد از کاهش التهاب به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
دلایل اصلی کاهش بویایی و چشایی بعد از عمل بینی
4 دلیلی که باعث نداشتن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی می‌شود شامل:
- تورم مخاط بینی
- تجمع ترشحات و خون خشک‌شده
- تأثیر داروها و بی‌حسی موضعی
- حساسیت فردی و شرایط بدنی
۱. تورم مخاط بینی
بعد از جراحی، رگ‌های خونی و بافت نرم داخل بینی متورم می‌شوند که می‌تواند مجاری تنفسی را مسدود کرده و مانع رسیدن مولکول‌های بو به سلول‌های گیرنده شود. در نتیجه، شما احساس می‌کنید هیچ بویی دریافت نمی‌کنید. این وضعیت معمولاً طی چند هفته به‌تدریج بهبود پیدا می‌کند.
از آنجا که بویایی نقشی مهم در درک طعم‌ها دارد، وقتی بو به مغز نرسد، حس چشایی هم تقریبا از کار می‌افتد. بسیاری از افراد فکر می‌کنند زبانشان توانایی چشیدن را از دست داده، در حالی که مشکل اصلی در حس بویایی است.
۲. تجمع ترشحات و خون خشک‌شده
پس از عمل، بینی پر از ترشحات و گاهی خون خشک‌شده می‌شود که همانند یک سد فیزیکی عمل کرده و مسیر رسیدن بوها را می‌بندد. به همین دلیل تا زمانی که بینی کاملاً تمیز و باز نشود، احساس بهتری از بویایی و چشایی نخواهید داشت.
رعایت مراقبت های بعد از عمل بینی، مثل تمیز کردن بینی طبق دستور پزشک و استفاده از سرم شست‌وشو به تخلیه این ترشحات کمک می‌کند و بازگشت حس بویایی را تسریع می‌نماید.
۳. تأثیر داروها و بی‌حسی موضعی
داروهایی که هنگام عمل یا بعد از آن مصرف می‌شوند، از جمله داروهای بی‌حسی و ضدالتهاب، می‌توانند به‌طور موقت بر گیرنده‌های عصبی تأثیر بگذارند. این اثر موقتی است و پس از قطع دارو یا کاهش اثر آن، عملکرد گیرنده‌ها به حالت طبیعی برمی‌گردد.
بنابراین اگر حس بویایی و چشایی شما بعد از عمل برای مدتی تغییر کرده، بخشی از آن می‌تواند ناشی از تأثیر داروها باشد.
۴. حساسیت فردی و شرایط بدنی
برخی افراد به‌طور طبیعی نسبت به تغییرات بدن حساس‌تر هستند. سیستم ایمنی و واکنش بدن به جراحی در افراد مختلف متفاوت است. به همین دلیل ممکن است یک نفر در عرض چند روز حس بویایی خود را بازیابد، در حالی که فرد دیگر به چند هفته زمان نیاز داشته باشد.
این تفاوت‌های فردی کاملاً طبیعی است و به معنی وجود مشکل خاصی نیست، مگر اینکه مدت‌زمان آن از حد معمول فراتر رود.
چه مدت بعد از عمل بینی بویایی و چشایی برمی‌گردد؟
به‌طور معمول، حس بویایی و چشایی بین ۳ تا ۶ هفته بعد از جراحی به حالت طبیعی بازمی‌گردد. در این مدت، با کاهش تدریجی ورم و بهبود جریان هوا در بینی، سلول‌های بویایی دوباره فعال می‌شوند و شما متوجه بازگشت آرام‌آرام بوها و طعم‌ها خواهید شد.
البته گاهی اوقات این روند کمی بیشتر طول می‌کشد، به‌ویژه در افرادی که دچار آلرژی، پولیپ یا مشکلات تنفسی زمینه‌ای هستند. در این شرایط، پزشک ممکن است درمان‌های کمکی مانند اسپری ضدالتهاب یا شست‌وشوهای منظم با محلول نمکی را توصیه کند.
آیا از دست دادن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی طبیعی است؟
نداشتن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی، یک واکنش طبیعی بدن به جراحی بینی است. همان‌طور که پس از هر عمل جراحی ورم و التهاب در ناحیه مورد نظر دیده می‌شود، در جراحی بینی نیز این واکنش‌ها رخ می‌دهد و نتیجه آن کاهش موقتی حس بویایی و چشایی است. بنابراین در هفته‌های اول نیازی به نگرانی نیست.
اما اگر مدت‌زمان این مشکل طولانی شود یا همراه با علائم دیگری مانند درد شدید، ترشحات چرکی یا انسداد کامل تنفسی باشد، لازم است حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
درمان و راه‌های بهبود بویایی و چشایی بعد از عمل بینی
بازگشت حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی معمولاً به تدریج و با رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین نکته این است که صبور باشید و از اقدام‌های خودسرانه پرهیز کند، زیرا هرگونه فشار یا دستکاری در بینی می‌تواند روند بهبودی را مختل و عوارض عمل بینی را بیشتر کند.
یکی از موثرترین روش‌ها، شست‌وشوی منظم بینی با محلول نمکی است. این کار کمک می‌کند ترشحات جمع‌شده و خون خشک‌شده از مسیر عبور هوا پاک شود و سلول‌های گیرنده بویایی بتوانند عملکرد طبیعی خود را بازیابند. همچنین رعایت دستور پزشک درباره مصرف داروهای ضدالتهاب و کنترل ورم، نقش مهمی در بهبود سریع‌تر حس بویایی و چشایی دارد.
برخی از روش‌های کاربردی برای بازگشت سریع حس بویایی و چشایی به شرح زیر است:
- بینی را طبق دستور پزشک با محلول نمکی شست‌وشو دهید.
- از داروهای تجویزی برای کاهش التهاب استفاده کنید و دوز مصرف را تغییر ندهید.
- از قرار دادن هرگونه جسم خارجی یا فشار مستقیم به بینی پرهیز کنید.
- از استعمال دخانیات و قرار گرفتن در محیط‌های پرگرد و غبار خودداری کنید.
- تغذیه سالم و هیدراته نگه داشتن بدن را جدی بگیرید؛ آب کافی و مواد مغذی باعث تسریع بهبود می‌شوند.
- استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین بدنی در هفته‌های اول پس از عمل اهمیت دارد.
- از بخور آب گرم و مرطوب کردن محیط در صورت خشک بودن هوا استفاده کنید تا مخاط بینی ترمیم شود.
در پایان؛ چه زمانی باید نگران از دست دادن حس بویایی و چشایی بعد از عمل بینی شد؟
اگر حس بویایی و چشایی شما پس از ۶ تا ۸ هفته هنوز بهبود نیافت، حتما برای بررسی و معاینه به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین علائم دیگری مانند درد شدید، ترشحات غیرطبیعی یا انسداد دائمی بینی می‌تواند نشانه مشکلاتی باشد که نیاز به مداخله پزشک دارد.
بعضی افراد ممکن است به دلیل وجود اختلالات زمینه‌ای مانند آلرژی شدید یا پولیپ بینی، روند بازگشت حس‌ها در آن‌ها طولانی‌تر شود. در این شرایط، یک متخصص جراحی بینی با تجربه می‌تواند برنامه درمانی متناسب با شرایط شما ارائه دهد و اطمینان دهد که روند بهبودی بدون عارضه ادامه پیدا می‌کند.
برای بررسی دقیق وضعیت خود و دریافت راهنمایی‌های تخصصی، می‌توانید از دکتر محمدعلی حسینی، بهترین جراح بینی اهواز مشاوره دریافت کنید.
